Kanoniczna forma zawarcia małżeństwa - Forma zwyczajna

Do ważności małżeństwa prawodawca kościelny wymaga spełnienia trzech przesłanek.

Mianowicie:
braku przeszkód małżeńskich (kann. 1083- 1094 KPK' 83)
braku wad zgody (kann. 1095- 1107 KPK'83)
zadośćuczynienia przepisom dotyczącym formy prawnej (kann. 1108- 1123).

Kanoniczna forma zawarcia małżeństwa - pod tym pojęciem należy rozumieć sposób wyrażenia zgody małżeńskiej, określony przez ustawodawcę, są dwa rodzaje : zwyczajna oraz nadzwyczajna.

Forma zwyczajna

Prawodawca w kan. 1108 KPK'83 postanowił, iż ważne małżeństwo musi zostać zawarte w obecności świadka kwalifikowanego oraz dwóch świadków zwykłych. Jeśli chodzi o świadka kwalifikowanego (urzędowego) to może nim być: biskup diecezjalny, proboszcz bądź też kapłan lub diakon przez nich delegowany. Jego zadaniem jest przyjęcie od nupturientów zgody małżeńskiej (kan. 1108 §1 KPK’ 83); w związku z czym musi on być fizycznie obecny w czasie jej wyrażania. Nie jest możliwe więc, aby kapłan i nupturienci kontaktowali się ze sobą za pomocą telefonu, czy Internetu. W przypadku biernej bądź braku fizycznej asystencji, akt jest nieważny.

Mogą oni ważnie asystować przy zawarciu małżeństwa osób przebywających na terytorium podlegającym ich władzy (biskup na terenie całej diecezji, proboszcz na terenie parafii). Warunkiem jest przynależność przynajmniej jednej ze stron do Kościoła łacińskiego (kan. 1109 KPK’ 83). Z kolei, gdyby biskup lub proboszcz chcieli asystować przy zawarciu małżeństwa na innym terytorium (np. diecezji lub parafii sąsiedniej), to konieczne jest uzyskanie delegacji od tamtejszego ordynariusza lub proboszcza. Świadkiem urzędowym może być także inny kapłan lub diakon. Warunkiem wymaganym do ważności jest uzyskanie delegacji od biskupa diecezjalnego lub proboszcza (kan. 1111 KPK’83).

Oprócz świadka urzędowego w czasie zawierania małżeństwa muszą być obecni także świadkowie zwykli. Prawodawca nie przedstawił wymagań jakie muszą oni spełnić. Jednakże w doktrynie uważa się, iż może nim być każdy, kto posiada zdolność stwierdzenia zawarcia małżeństwa oraz dania o tym wiarygodnego świadectwa. Oznacza to, iż świadkiem nie może być osoba, która nie jest w stanie wiarygodnie poświadczyć faktu. Nie ma znaczenia, czy będą to osoby ochrzczone, nieochrzczone, pełnoletnie, czy też niepełnoletnie.